promus

Norsk (nynorsk)

29. september 2009 fyller forfattaren og dramatikaren Jon Fosse 50 år. Denne portrettboka fortel om barndom og ungdom i Strandebarm, studietid og journalistår i Bergen og vegen fram til forfattardebuten i 1983. Journalisten Cecilie Seiness tar oss med inn i Fosse sitt diktarunivers og presenterer sentrale tema i forfattarskapen. Ho har fulgt Fosse på teaterscener i Europa og høyrt kva skodespelarar og instruktørar har å seie om han. Gjennom samtalar fortel Fosse sjøl om sitt syn på eiga diktning, tvil og tru, suksessen heime og i utlandet.

Jon Fosse

poet på Guds jord

29. september 2009 ble forfattaren og dramatikaren Jon Fosse 50 år. Denne portrettboka fortel om barndom og ungdom i Strandebarm, studietid og journalistår i Bergen og vegen fram til forfattardebuten i 1983. Journalisten Cecilie Seiness tar oss med inn i Fosse sitt diktarunivers og presenterer sentrale tema i forfattarskapen. Ho har fulgt Fosse på teaterscener i Europa og høyrt kva skodespelarar og instruktørar har å seie om han. Gjennom samtalar fortel Fosse sjøl om sitt syn på eiga diktning, tvil og tru, suksessen heime og i utlandet. Omtalen er utarbeidet av BS.

Jon Fosse vaks opp i eit puritansk miljø på Vestlandet. Som 16-åring melde han seg i protest ut av Den norske statskyrkja. Men Fosse fann seinare tilbake til ei religiøs livsforståing gjennom skrivinga si, og konverterte i 2013 til katolisismen. Fosse, som i årevis har interessert seg for gnostisisme, kristen mystikk og kvekarrørsla, er no altså katolikk. Kva skjedde? I denne boka samtalar teolog og katolikk Eskil Skjeldal med Fosse om vegen fram til konverteringa. Dei diskuterer mellom anna tru, åndelege og mystiske erfaringar, skriving, alkoholisme, sjukdom og kvardagen som katolikk.

Mysteriet i trua

ein samtale mellom Jon Fosse og Eskil Skjeldal

Hadle Oftedal Andersen skriv her om Jon Fosses dramatikk, og ser kva for referansar til sentrale retningar innanfor litteratur, filosofi og anna som ligg under overflata i tekstane. Hadle Oftedal Andersen (f. 1969) er universitetslektor i norsk ved Helsingfors Universitetet og litteraturkritikar i Dag og Tid. Han har tidlegare gitt ut "Poetens andlet: om lyrikaren Olav H. Hauge" og redigert antologien "Poesiens pil: lyrikk 1959-". Med kjelder.

Ikkje for ingenting

Jon Fosses dramatikk

Nokon kjem til å komme

han og ho flyttar til eit gammalt hus ved havet for å vere åleine saman. Dei nærast flyktar frå dei andre, men angsten for at nokon skal øydelegge tosemda, rir dei begge. Og nokon kjem. "Nokon kjem til å kome" hadde urpremiere på Det Norske teatret i 1996. Stykket var avgjerande for Fosses internasjonale gjennombrot, og er hans mest spelte skodespel.

Eg er vinden

Svevn

Draum om hausten

Namnet

Handlinga følgjer eit ungt par som dreg heim til hennar foreldre. Jenta er høggravid og dei manglar bustad. Det er eit drama om kor vanskeleg det er å forstå kvarandre og om lengselen etter at nokon skal bry seg om ein. Spelet hadde urpremiere til Festspela i Bergen, Den Nationale Scene 27. mai 1995.

Du å du

Fabel om hunden Olav som bor åleine langt inn i ein fjord, i eit naust. Han har ein venn, også unkar som han sjølv, som bur oppover mot fjellet. Men eindag då Olav skal besøkje kameraten, møter han den finaste byhundedame han nokon gong har sett. Og etter den tid blir alt forandra i naustet nede ved fjorden. (Hundemanuskripta; 2)

I denne boka er fablane Nei å nei, Du å du og Fy å fy samla. Nei å nei handlar om hunden Websterr, som drøymer om å hjelpe ei lita hundemor i naud. I Du å du møter vi den aldrande hunden Olav, som ein dag møter den finaste by-hundedama han nokon gong har sett. I Fy å fy er vi på ei frakteskute. Skipper Moreld vil skaffe seg endå ein skipshund. Det er noko av det verste skipshunden Haktor har høyrt i heile sitt liv. Hundemanuskripta vart gjevne ut som barnebøker, men eignar seg vel så godt for vaksne. Tekstane har ein lett, humoristisk og underfundig tone.

Hundemanuskripta

Fy å fy

Skipshunden Haktor dreg på åra, og skipper Moreld vil få ei ung tispe om bord slik at det kan bli etterkomarar og ny skipshund. Etter eit langt ungkarshundeliv skal Haktor altså no leva i lag med eit "drog av ei tispe" - fy å fy! Og lett blir det ikkje. Hundedama snuropp ned på alt, men heldigvis skjønar den tilårskomne skipparen at også ein hund kan bli for gamal til damer og for mykje nytt. Den svært korte historiablir opplevd gjennom ein hund med menneskelege tankar og kjensler. Med gode grep greier forfattaren å gjere hunden til eit levande dyr samstundes som det vert sagt ein del om det aldrande menneske. Det litt såre ved å bli gamal og kanskje manipulert med er til stades heile tida utan at det verkar påtrengande. Stemninga i forteljinga er varm og var og med ein litt smilandeundertone. Språket er muntleg, poetisk, godt og med særpreg. Ein litt krevjande komposisjon med mellom anna lange tankerekkjer og setningsperiodar, stiller krav til mottakaren. Dette saman med temavalet gjer at boka er like mykje for ein vaksen som for ein ung lesar. Samlaget, 1997. 41 s. Nyn.

Nei å nei

Hunden Websterr har støtt vore tru mot eigaren, gamle Oline, og til denne dag funne seg i å ligge i same senga og høyre på skvulpinga frå magen hennar. Men kva har han så fått ut av hundelivet sitt? Ein gong må han sjå havet, og ein gong må han møte den kvitkrølla hundemora som han har drøymt så mykje om. Websterr ser sitt snitt og rømmer, men oppdagar fort at det frie liv ikkje er så lett og rosenraudt. Lik den heimkomne sonen, kjem han slukøyra attende til matmora. Historia, opplevd gjennom hundeauger, er enkel, fortalt i fabelform der temaene er fleire: einsemd, venskap, ulykkeleg kjærleik, finne seg sjølv og kva er eit lykkeleg liv? Forteljinga er prega av det underfundige, og mange gode tankar blir formidla, tankar tilettertanke. Språket er godt i denne korte boka som har ei spennande og litt krevjande litterær oppbygging. Dette er ei bok like mykje for ein vaksen somfor ein ung lesar. ISBN 8252145809 Hunder har Jon Fosse skrive om før, i dikt og romanar. Så det er kanskje ikkje noko merkeleg at han no også skriv fablar, eller det han sjølv kallar for hundemanuskript - der lesaren denne gongen møter den einsame hunden Websterr. Han lever eit sutlaust liv saman med gamle Oline, som held han så fast inntil seg. Men Websterr har alltid vilja vere den einsame hunden som streifar omkring i skog og mark for å hjelpe ei lita hundemor i største naud! Ei hundemor med det kvitaste, krøllete hår. Han ser sitt snitt til å stikke av ein føremiddag då Oline er ute og hentar inn avisa. (Hundemanu- skripta ; 1) 80 s.

Nytt skodespel frå nobelprisvinnaren. Skremmande einsemd. Ein ung mann møter ein annan ung mann som liknar mykje på han sjølv, begge er dei biletkunstnarar. Ein eldre mann møter ein annan som også liknar mykje på han sjølv. Og ei eldre kvinne møter ei som liknar mykje på henne sjølv. Dei eldre foreldra freistar snakka til den yngre sonen, vil gjerne møtast og ha kontakt, snakka om åra som har gått, alt som har skjedd, men får aldri svar. Den einaste som svarar, er deira eigen dobbeltgjengar. I «Einkvan» møter vi ei nesten skremmande einsemd, ei lengt etter felleskap og ei sorg over å ikkje nå fram til dei vi er aller tettast knytt til, den næraste familien. Eit skodespel av Jon Fosse vart for aller første gong sett opp på ei scene våren 1994. Tretti år seinare vert Fosses 32. heilaftens stykke sett opp på Det Norske Teatret. «Einkvan» har urpremiere 25. april 2024.

Einkvan

I den mørke skogen. Ein mann køyrer av garde utan å vita kvar han skal. Han vekslar mellom å ta til høgre og til venstre og kjem til slutt inn på ein skogsveg med djupe hjulspor. Han stoppar ikkje før bilen står bom fast i ei tuve og kjem korkje fram eller tilbake. Det byrjar å snø, det blir mørkt og kaldt. I staden for å gå etter hjelp går mannen innover på ein sti i skogen. Han gjer det sjølv om det allereie har vorte så mørkt at han knapt ser noko mellom trea, og sjølv om han tenkjer det er toskeskap å gjera slikt. «Særleg verre enn dette hadde eg vel aldri oppført meg, fyrst køyre bilen min fast og så gå inn i skogen for å finne hjelp, korleis kunne eg vel koma på tanken at det var hjelp å finne i skogen, i svarte skogen inne, for ein tanke, nei det vart aldeles feil å kalle det for ein tanke, det var meir eit påhitt, noko slikt, eitkvart eg berre hadde kome på. Tullete, var det. Reine toskeskapen. Dumskap. Rein og skir dumskap.» «Kvitleik» er ei lysande forteljing om grensa mellom liv og død.

Kvitleik

Å køyra seg fast på ein skogsveg. Ein yngre mann keiar seg og finn ut at han skal ta ein biltur. Han køyrer og køyrer, og turen endar langt inne på ein skogsveg. Der køyrer han seg fast. Den unge mannen får for seg at han kan gå inn i den mørke skogen for å finna hjelp. «I svarte skogen inne» er eit skodespel med fem roller. Stykket har urpremiere på Det Vestnorske Teateret 11. mai 2023 under Festspela i Bergen. Fosse har skrive dramatikk sidan tidleg i 1990-åra og eit Fosse-stykke vart uroppført første gong i 1994. Internasjonalt er Fosse mest kjend som dramatikar, og han har skildra å skriva dramatikk som den største openberringa i sitt forfattarliv.

I svarte skogen inne

Asle er kunstmålar og bur åleine på Dylgja nord for Bjørgvin. Han er ven med ein annan Asle som òg er kunstmålar. Asle og Asle er ein slags dobbeltgjengarar og lever to versjonar av det same livet. No nærmar det seg julaftan. Som kvart år et Åsleik og Asle lutefisk saman, men i år er måltidet prega av stille. Asle har ikkje noko energi igjen, og han kjenner at han er ferdig med målinga. Han pakkar ned målarsakene og blir kvitt dei siste måleria. Namnebroren Asle skal for fyrste gong feire jul med Åsleik og systera hans Guro. På julaftan set Åsleik, Asle og hunden Brage seg i båten med kurs mot heimen til Guro. Med seg har dei to måleri som Guro skal få i gåve. I boka ser vi òg tilbake på livet til dei to namnebrørne. Dette er avsluttinga på Fosses septologi. Omtalen er utarbeidd av BS.

Septologien

Eit nytt namn

Det er omtrent ti år sidan Jon Fosse sist skreiv dramatikk. "Sterk vind", eit scenisk dikt, er det fyrste stykket han har skrive for teater etter pausen. Her møter vi Mannen, Kvinna og Den unge mannen. Dei bur visst saman, men kven er eigentleg i lag med kven? Mannen og Kvinna har eit forhold, men det har òg Kvinna og Den unge mannen som plutseleg dukkar opp. Stykket handlar mellom anna om tid, kjærleik, sjalusi og døden, og ein kan få kjensla av å opphalde seg i ein vond draum. "Sterk vind" har urpremiere på Det Norske Teatret hausten 2021. Jon Fosse reknast som ein av dei viktigaste forfattarane i vår tid, og tekstane hans er omsett til over 40 språk. Omtalen er utarbeidd av BS.

Sterk vind

Tysk

Duino-elegiane er ei samling av ti elegiar skrive av poeten Rainer Maria Rilke. I ti år jobba han med samlinga, samstundes som han kjempa mot alvorleg depresjon og vart verva til militæret under første verdskrigen. Jon Fosse har lenge vore oppteken av Rilke, og har attdikta tekstar av han tidlegare. Fosse er mest kjend som dramatikar og forfattar, og har lenge også arbeidd som omsetjar og attdiktar. Omtalen er utarbeidd av BS.

Duineser Elegien

catalogueHarvester

Hovudpersonen K. blir tilsynelatande kasta inn i ei verd styrt av reglar og logikk. Franz Kafka skreiv manuset i hovudsak i 1914 og 1915, men det vart liggande uferdig. Før forfattaren døydde, bad han venen Max Brod om å øydeleggje dei uferdige manusa hans. Men Brod følgde ikkje ønsket, han pusla dei lause manussidene av Prosessen saman og publiserte verket. Det er Brods utgåve og rekkjefølgje som ligg til grunn for denne nyomsetjinga. Omtalen er utarbeidd av BS.

Der Prozess

Fransk

Den lille prinsen er fortellingen om vennskapet som oppstår mellom en flyver og en mystisk liten gutt som en dag dukker opp midt i ørkenen. Flyveren har fått en maskinskade i Sahara. Han vet at han risikerer å dø der. Han vet at han sannsynligvis er alene, men plutselig står den lille prinsen der og ber ham så pent om å tegne en sau. Den lille prinsen kommer fra en annen planet, asteroide B612, hvor det ikke finnes annet enn tre vulkaner og en rose. Den lille prinsen forteller hvordan han har reist rundt i universet på jakt etter en venn. Etter å ha besøkt seks planeter, kommer han til Jorden. Og etter å ha lært vennskapets hemmelighet av en rev, treffer han flyveren. Dette er en fortelling om vennskap, livsvisdom og kjærlighet. Denne utgaven er i ny språkdrakt, og kommer i en ny oversettelse. Historien om Den lille prinsen ble første gang utgitt på norsk i 1962. Billedbok for småskole-/ungdomstrinnet. Omtalen er utarbeidet av BS.

Le petit prince

Jon Fosse har gjendikta den austerriske lyrikaren Georg Trakl (1887-1914). Trakl blei berre 27 år, og den litterære produksjonen omfattar berre to diktsamlingar, Gedichte frå 1913 og hovudverket Sebastian im Traum frå 1915, i tillegg til nokre einskilddikt. Forfattarskapen tilhøyrer likevel verdslitteraturen. Trakl er rekna som ein av dei viktigaste tyskspråklege poetane og som den meste sentrale i den tyske ekspresjonismen. Omtalen er utarbeidd av BS.

Sebastian im Traum

Lenz

Den austerrikske forfattaren Peter Handke blei fødd i 1942 i Kärnten i Austerrike. Denne teaterteksten tek utgangspunkt i Handkes eiga familiehistorie i Kärnten, som tradisjonelt har hatt mange slovenske innbyggjarar – som Handke si eiga mor. Stykket er lagt til tida før, under og like etter den andre verdskrigen. Historia er fortalt gjennom auga til eit barn med slovensk mor og tysk far. Omsett av Jon Fosse. Omtalen er utarbeidd av BS.

Immer noch Sturm

Engelsk

«Dei døde» (1914) er novella som avslutta samlinga Dubliners. Joyce ønskte å gi ei sannferdig framstilling av menneska og det samfunnet dei levde i. Skildringane av alkoholisme, urett, seksualitet og generell dårskap gjorde at mange av hans samtidige reagerte med sjokk. Dette er første gong ein tekst av James Joyce har blitt gitt ut på nynorsk. Omtalen er utarbeidd av BS.

The dead

Dette skodespelet er ein dialog mellom ein mann og ei kvinne. Dei vil så gjerne kome nær kvarandre, men i staden for snakkar dei seg bort frå kvarandre, der mannen nærmast forhøyrer kvinna om hennar erotiske fortid, og der søkinga etter nærleik forvandlar seg til stivna avstand. Omtalen er utarbeidet av BS.

Die schönen Tage von Aranjuez

Time kommune

norsk forfatter, dramatiker og oversetter

Jon Fosse

Som forfattar

Som omsetjar

Som musikkarrangør

Emne knytt til Jon Fosse

Om Jon Fosse

Kontakt

Info

Sånn bruker du biblioteket

Nettstaden

Kontakt

Info

Sånn bruker du biblioteket

Nettstaden

Jon Fosse

Som forfattar

Hundemanuskripta. 2. Du å du

Hundemanuskripta : fablar

Hundemanuskripta. 3. Fy å fy

Hundemanuskripta. 1. Nei å nei

Einkvan : skodespel

Kvitleik : forteljing

I svarte skogen inne : skodespel

Septologien. VI-VII. Eit nytt namn

Sterk vind : eit scenisk dikt

Som omsetjar

Duino-elegiar : attdikta av Jon Fosse

Prosessen

Den vesle prinsen

Sebastian i draum

Lenz

Stendig storm

Dei døde

Dei vakre dagane i Aranjuez : ein sommardialog

Som musikkarrangør

Nokon kjem til å kome : skodespel

Eg er vinden : skodespel

Svevn : Varmt : to skodespel

Draum om hausten : skodespel

Namnet : skodespel

Emne knytt til Jon Fosse

Om Jon Fosse

Jon Fosse : poet på Guds jord

Mysteriet i trua : ein samtale mellom Jon Fosse og Eskil Skjeldal

Ikkje for ingenting : Jon Fosses dramatikk

Kontakt

Info

Sånn bruker du biblioteket

Nettstaden